उंदीरांपासून अन्न पुरवठा आणि औद्योगिक पायाभूत सुविधांचे संरक्षण करण्यासाठी “ग्लू बोर्ड” ची महत्त्वपूर्ण भूमिका

उंदीर संकटाचा सामना : ग्लू बोर्ड उद्योग आणि शेतीचे महत्त्वपूर्ण नुकसान कसे वाचवत आहेत?

लेखक: मुकेश पटेल, प्रबंध निदेशक,
अर्बुडा एग्रोकेमिकल्स आणि सचिव, ग्लू बोर्ड्स
मॅन्युफैक्चरर्स एसोसिएशन (जीबीएमटी)

शतकानुशतके उद्योग आणि शेतीसाठी उंदीर ही कायम समस्या आहे. हे लहान परंतु विध्वंसक प्राणी पिकांचे, उपकरणांचे आणि पायाभूत सुविधांचे मोठ्या प्रमाणावर नुकसान करू शकतात, ज्यामुळे मोठे आर्थिक नुकसान होऊ शकते. उंदीर नियंत्रणाच्या पारंपारिक पद्धती, जसे की विषारी आमिषे आणि सापळे, अनेकदा त्यांच्या स्वतःच्या आव्हाने आणि मर्यादांसह येतात. तथापि, उंदीर धोक्याचा सामना करण्याच्या आणि उद्योग आणि शेतीचे मोठे नुकसान वाचविण्याच्या या जुन्या समस्येवर प्रभावी आणि मानवी उपाय म्हणून ग्लू बोर्ड उदयास येत आहेत.

उंदीर समस्या : वाढती चिंता

उंदीर आणि घुशींसह उंदीर, शहरी आणि ग्रामीण वातावरणासाठी गंभीर धोका निर्माण करतात. शेतीमध्ये, ते पिके नष्ट करू शकतात, सिंचन प्रणाली कुरतडू शकतात आणि अन्न पुरवठा दूषित करू शकतात. औद्योगिक सेटिंग्जमध्ये, उंदीर यंत्रसामग्री, इलेक्ट्रिकल वायरिंग आणि साठवलेल्या वस्तूंचे नुकसान करू शकतात, ज्यामुळे महाग दुरुस्ती आणि उत्पादन व्यत्यय येतो. उंदीरांच्या प्रादुर्भावाचा आर्थिक परिणाम आश्चर्यकारक आहे, त्यांच्या विध्वंसक सवयींमुळे जगभरात दरवर्षी अब्जावधी डॉलर्सचे नुकसान होते.

पारंपारिक उंदीर नियंत्रण पद्धती : मर्यादा आणि जोखीम

ऐतिहासिकदृष्ट्या, उंदीर नियंत्रण विषारी आमिष आणि यांत्रिक सापळ्यांवर खूप अवलंबून आहे. जरी या पद्धती प्रभावी असू शकतात, परंतु त्यांचे महत्त्वपूर्ण तोटे आहेत:

१. विषारी आमिष: विषारी आमिषे उंदीरांची संख्या कमी करू शकतात, परंतु ते पाळीव प्राणी आणि वन्यजीवांसह लक्ष्य नसलेल्या प्राण्यांना धोका निर्माण करतात. याव्यतिरिक्त, उंदीर कालांतराने काही विषांना प्रतिकार करू शकतात, ज्यामुळे ही पद्धत कमी प्रभावी होते.

२. यांत्रिक सापळे: सापळ्यांना नियमित देखरेख आणि देखभाल आवश्यक असते, ज्यामुळे ते श्रम-केंद्रित बनतात. त्यांना हाताळणे देखील धोकादायक असू शकते आणि अनेकदा अडकलेल्या उंदीराचा मंद आणि वेदनादायक मृत्यू होतो.

गोंद बोर्ड: एक आधुनिक प्रभावी उपाय

ग्लू बोर्ड, ज्यांना ग्लू ट्रॅप देखील म्हणतात, पारंपारिक उंदीर नियंत्रण पद्धतींना आधुनिक आणि मानवीय पर्याय देतात. या साध्या पण प्रभावी उपकरणांमध्ये मजबूत चिकट पदार्थाचा लेप असलेला सपाट बोर्ड असतो. विषबाधा झाल्यास मृत उंदीर शोधण्याऐवजी ग्लू बोर्ड लावताना उंदीर पकडणे हा एक मोठा फायदा आहे. जेव्हा उंदीर बोर्डवर पाऊल ठेवतो तेव्हा ते स्थिर होते, ज्यामुळे ते सहजपणे आणि सुरक्षितपणे काढले जाऊ शकते.

ग्लू बोर्डचे फायदे :

१. प्रभावी : उंदीरांना रोखण्यासाठी ग्लू बोर्ड अत्यंत प्रभावी आहेत. हे मोक्याच्या ठिकाणी ठेवता येतात जेथे उंदीरांची क्रिया जास्त असते, जसे की भिंतींच्या बाजूने, प्रवेशाच्या ठिकाणांजवळ आणि स्टोरेज भागात ठेवता येतात.
२. गैर-विषारी : विषारी आमिषांच्या विपरीत, गोंद बोर्ड लक्ष्य नसलेल्या प्राण्यांना धोका देत नाहीत. त्यांना घरामध्ये वापरण्याची शिफारस केली जाते, ज्यामुळे लक्ष्य नसलेल्या प्राण्याला चिकटून राहण्याची दुर्मिळ घटना कमी होते. हे पाळीव प्राणी, पशुधन किंवा वन्यजीव असू शकतात अशा ठिकाणी वापरण्यासाठी सुरक्षित करते.
३. मानवीय : ग्लू बोर्ड उंदीर नियंत्रणाची जलद आणि तुलनेने मानवीय पद्धत प्रदान करतात. एकदा पकडल्यानंतर, उंदीर काढले जाऊ शकतात आणि आवश्यक असल्यास मानवतेने मारले जाऊ शकतात.
४. वापरण्यास सोपा : ग्लू बोर्ड स्थापित करणे सोपे आहे आणि कमीतकमी देखभाल आवश्यक आहे. अगदी मोक्याच्या पण दुर्गम भागातही ते बसवता येतात, त्यामुळे वेळ आणि श्रम वाचतात.
५. किफायतशीर : ग्लू बोर्ड हे उंदीर नियंत्रणासाठी एक किफायतशीर उपाय आहेत, ज्यामुळे ते लहान-लहान शेतकरी आणि मोठ्या औद्योगिक ऑपरेशन्ससाठी प्रवेशयोग्य बनतात. ते देखील अतिशय व्यावहारिक आणि कार्यक्षम, योग्य आहेत.

वास्तविक जागतिक अनुप्रयोग :

फार्मास्युटिकल आणि वैद्यकीय उपकरण उद्योग: भारत जागतिक स्तरावर एक महत्त्वाचा व्यावसायिक बनत असल्याने, उंदीर मुक्त सुविधा राखणे आणि US-FDA आणि इतर नियमांचे पालन करणे आवश्यक आहे. यामध्ये ग्लू बोर्ड महत्त्वाची भूमिका बजावतात. अन्न प्रक्रिया: अन्न प्रक्रिया उद्योगात, उत्पादन सुरक्षा आणि आरोग्य नियमांचे पालन सुनिश्चित करण्यासाठी उंदीर मुक्त वातावरण राखणे महत्वाचे आहे. उत्पादन क्षेत्रे आणि स्टोरेज गोदामांमध्ये उंदीर क्रियाकलापांचे निरीक्षण आणि नियंत्रण करण्यासाठी ग्लू बोर्ड हे एक प्रभावी साधन आहे. वेअरहाऊस आणि स्टोरेज सुविधा: उंदीर साठवलेल्या वस्तू आणि पॅकेजिंग सामग्रीचे मोठ्या प्रमाणावर नुकसान करू शकतात. या भागांना उंदीर मुक्त ठेवण्यासाठी, नुकसान टाळण्यासाठी आणि उत्पादनाची अखंडता सुनिश्चित करण्यासाठी ग्लू बोर्ड विश्वसनीय उपाय देतात.

शेती : शेतकरी त्यांच्या बियाण्यांचे संरक्षण करण्यासाठी आणि त्यांच्या घरी काढणीनंतर साठवण्यासाठी गोंद बोर्ड वापरत आहेत. शेतकरी उंदीरांची संख्या लक्षणीयरीत्या कमी करू शकतात आणि धोरणात्मकपणे ग्लू बोर्ड लावून नुकसान टाळू शकतात.

ग्लू बोर्डचा वापर उंदीर नियंत्रणामध्ये एक महत्त्वपूर्ण प्रगती दर्शवितो, ज्यामुळे उंदीरांच्या धोक्यासाठी व्यावहारिक, मानवी आणि किफायतशीर उपाय मिळतो. त्यांच्या कीटक व्यवस्थापन धोरणांमध्ये ग्लू बोर्ड समाविष्ट करून, उद्योग आणि शेती त्यांच्या मालमत्तेचे संरक्षण करू शकतात, आर्थिक नुकसान कमी करू शकतात आणि सुरक्षित आणि निरोगी वातावरणास प्रोत्साहन देऊ शकतात. शाश्वत आणि गैर-विषारी कीटक नियंत्रण पद्धतींची मागणी वाढत असताना, उंदीरांच्या व्यापक धोक्यापासून आपला अन्न पुरवठा आणि औद्योगिक पायाभूत सुविधांचे संरक्षण करण्यासाठी ग्लू बोर्ड महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावण्यासाठी तयार आहेत.